Terre Thaemlitz dook ergens midden jaren tachtig op in de New Yorkse travestiebars als DJ Sprinkles. Zijn opvallende verschijning - hij stond steevast achter de draaitafels in vrouwenkleren - trok de aandacht van de New Yorkse avant scene van die tijd. Hij richtte zijn eigen label Comatonse op en werkte een tijd samen met Bill Laswell. De albums die rond die tijd uitkwamen worden meestal geklasseerd onder de noemer 'ambient'. Vanaf de jaren negentig nam hij echter een radicale wending. Muziek werd bij Thaemlitz meer en meer een denkproces en een medium voor zelfexploratie en sociale commentaar. De onderwerpen van de indrukwekkende reeks albums die vanaf het midden van de jaren negentig op het Duitse Mille Plateaux of op zijn eigen label Comatonse uitkwamen, varieerden van pure maatschappijkritiek tot een felle hekeling van de Amerikaanse 'gay parades' - Thaemlitz noemt ze 'shame parades' - die zich lieten inkapselen door kapitalisme en commerce.

In 2001 vinden we Thaemlitz terug in een hotel in het centrum van het zomerse Brussel terwijl hij in de lobby bepaald gulzig een fastfoodmaaltijd van een nabije McDonalds - hét ultieme symbool van het universele amerikanisme - naar binnen schrokt. Hij bracht net twee albums uit - opnieuw één op Mille Plateaux en op zijn eigen Comatonse - en is in de Europese hoofdstad voor een lezing en een paar concerten. 'Interstices' is zijn compleetste album tot nu toe. Thaemlitz is op deze cd nog nooit zo expliciet geweest over zijn werkmethodes en over zijn eigen transseksualiteit. Hij maakt opnieuw op een sublieme manier gebruik van de opnameprocessen die hij 'systolic composition en 'framing' doopte en die hij reeds toepaste op 'Couture Cosmetique', 'Means From An End' en 'Love For Sale' (cf. infra). Hier worden deze processen tot het uiterste doorgevoerd en uitgepuurd. Alsof je een vinylplaat afspeelt met slechts één stereokanaal open.. Soms lijk je te luisteren naar een of andere gestoorde radiozender. Flarden lounge, jazz en soul glijden aan je voorbij. Fragmenten van stemmen duiken op en verdwijnen weer in de ether. Tegelijk beklemmend en grappig is 'There Was A Boy/There Was A Girl' waarin hij ouders van 'intersex children' of tweeslachtige kinderen aan het woord laat over de operatie die zich ongetwijfeld opdringt voor hun zoon/dochter. Tegelijkertijd verscheen op zijn eigen label Comatonse de cd 'Fagjazz', een compilatie van tracks die gedurende de jaren negentig op dat label verschenen en nu zo goed als onvindbaar zijn. T.T.: 'Een interstice is een ruimte, een gat tussen objecten. Het idee voor mij was om over seksualiteit te praten in de vorm van homoseksualiteit en transseksualiteit... Ik heb het op 'Interstices' over identiteitsprocessen die plaatsgrijpen in de leemte tussen de populaire binaire definities van seksualiteit, nl. homo versus hetero, mannelijk versus vrouwelijk, enz. Het veranderingsproces plaats ik tegenover het uiteindelijke doel. Ik vind het proces waarin ik mezelf transformeer tot vrouw belangrijker dan het eindresultaat. Ik blijf immers altijd een man in vrouwenkleren. De manier waarop ik muziek maak, reflecteert dat ook. Er ligt altijd een leemte tussen het ogenblik waarop je een cd gemaakt heb en het moment waarop hij bij de platenmaatschappij of bij de verdeler terecht komt. Iedereen heeft zijn eigen verwachtingen omtrent het album. Voor mij is het creatieve proces belangrijker dan het eindresultaat. De verdeler wil het album gewoon zo goed mogelijk aan de man brengen. De manier waarop ik dat muzikaal aanbreng, is de 'systolic composition', die ik bijvoorbeeld ook gebruikte voor de Billy Joel sample op 'Resistance to Change'. Een systola in het schrijven is een verkorte zin, bijvoorbeeld van 'please don't leave me' tot 'don't go'. Systola is tevens een medische term: wanneer je hart bloed uitpompt, blijft er een lege kamer achter. Ik gebruikte voor 'Interstices' heel wat muziekgenres zoals jazz, country en lounge en haalde er de stemmen uit. Ik behield alleen de noten tussen de vocalen. Wat je overhoudt, is een perifere melodie als een metafoor voor het verlenen van een stem aan een sociale groep. 'Fagjazz' stond al enkele jaren in de steigers. Het album verzamelt een aantal off centre jazzy Comatonse releases. Weer spelen veel tracks met dat idee van digital simulacra from improvisational moments... Ik gebruik computertechnologie om geluiden te crearen die geassocieerd worden met emotie,... Het is muziek als passie en expressie van de ziel maar dan gemaakt door de computer. Ik breng het tot het niveau waar we naar muziek gaan luisteren als naar een discours. De hoes is een persiflage op het fake Engels dat de Japanners soms gebruiken op hun albums. Het Engels wordt volledig uit zijn context gehaald en gedecontextualiseerd. Dat wordt in het Westen dan weer als cool ervaren. 'Look at that fucked up Japanese album with this weird English. That's so cool!' Die attitude. Zoiets wou ik bereiken met de verpakking. Ik probeer een parallel te leggen tussen queerness en die verpakkingsstrategie. Ook hier gaat het hem voor een groot deel om stijl en macht: Het verwerven van een identiteit door middel van een taal die van oudsher onderdrukkend werkt voor die minderheden...'

TRANSSEKSUELE CHRISTUS

Thaemlitz speelt graag met het concept 'identiteit'.Voor de interviewer is hij - met uitzondering van zijn geblondeerde lokken en zijn geschoren wenkbrauwen - een bijna doodnormale Amerikaanse man. Niet bepaald verwijfd! Voor publieke optredens trekt hij een jurk aan en maakt hij zich op als een prachtige drag queen. In Groot-Brittanni was er vorig jaar nogal wat te doen rond een persoonsverwisseling tijdens één van zijn optredens. T.T.: 'Ik had een optreden in het ICC in Tokyo... De show kreeg een slechte recensie in het Britse muziekblad The Wire. En er was een kerel - ik ben zijn naam vergeten - die een of ander kunstproject heeft en die brieven schrijft naar The Wire om de schuld voor slechte optredens op zich te nemen. The Wire stuurde het briefje naar mij terug. Ik stuurde de brief terug alsof het allemaal echt was. Ik schreef hen dat ik vroeger al problemen had met die kerel en dat hij mijn optreden verknoeid had... Het is allemaal een beetje uit de hand gelopen maar het was feitelijk allemaal bedoeld als grap.'

Terre groeide op in het conservatieve midwesten van de States in een ultrakatholieke familie. Alles wat hij nu doet, zegt Thaemlitz, is een reactie op zijn opvoeding. Blijft over van die tijd: een fascinatie voor dood en verminking. Relicten van een verdoemde jeugd die ongewild en onderhuids opduiken in zijn werk. Op de cover van The Wire poseerde hij vorig jaar als een transseksuele Christus. Zijn transseksualiteit lijkt een wil tot verrijzenis in een ander mooier lichaam. En ja, hij genoot zelfs een soort van opgedrongen muzikale opvoeding. Alhoewel hij zelf claimt dat hij per toeval muzikant geworden is. T.T.: 'Ik kan geen noten lezen! Ik ken geen akkoorden. Alles wat ik doe, is een reactie op wat met me gebeurd is tussen mijn derde en mijn elfde. Mijn katholieke ouders wilden me absoluut via allerlei strikte methoden viool leren spelen. Dat heeft me niks opgeleverd. Ik heb gedurende tien jaar geen muziekinstrument meer aangeraakt. You know, that child prodigy thing... En neen, ik speel ook geen piano. De Kraftwerk en Gary Numan albums zijn volledig gecomponeerd met de computer. Noot per noot. Het idee achter die pianocomposities is om de computer te gebruiken om te improviseren en er een menselijk gevoel in te injecteren. De albums zijn geen statement over 'artificial intelligence'... Ze zijn uiting van een deconstructie van het idee van improvisatie als uitdrukking van de ziel. De mensen denken dat een pianoversie van Kraftwerk erg rigied en ritmisch zal zijn. Dat idee wou ik ontkrachten met die albums. Aan de ene kant heb je wel een technische gelijkenis met Kraftwerk: zij maken eveneens op computers gebaseerde muziek. Aan de andere kant speel ik met de vrouwelijke kant van de piano.'

ULTRA-RED

Thaemlitz heeft binnenkort opnieuw een pianoalbum op stapel staan, met Devo herwerkingen deze keer. Dus niet George Michael of John Cage zoals hij op de hoes van 'Love For Sale' aankondigde. T.T.: 'Ik hou niet van George Michael. Ik hou niet van Cage. Op de nieuwe cd 'Interstices' vermeld ik Wendy Carlos. Maar ik speel gewoon met de verwachtingen van de consument. Er bestaat helemaal geen 'queer media series'... Dat is gewoon een grap. De mensen van Kraftwerk hebben de cd wel degelijk gehoord. Ik heb ze niet met een enorm bedrag moeten omkopen. Het was mijn eerste pianowerk. In die tijd bestond er nog wat achterdocht tegenover die Kraftwerk interpretaties. Maar een vriend van Mille Plateaux heeft hen de tape gestuurd en ze hebben niet geklaagd. Voor de Gary Numan cd kreeg ik de hulp van zijn manager. Voor de Devo cd wil ik het anders aanpakken. We zullen hen de cd pas opsturen wanneer hij af is. Dat is meer hun stijl. Ik had tot nu toe nog nooit problemen met de clearance van mijn samples. Op 'Means to an End' staat nochtans een vrij herkenbare verminking van een nummer van Billy Joel. De manier waarop je met die muziek in de problemen raakt, is niet omdat de platenmaatschappijen naar je muziek luisteren maar omdat iemand iets over je leest! Voor 'Ballad for G.M.' gebruikte ik helemaal geen samples van Michael's muziek. Het was meer een hommage aan de man net nadat hij gearresteerd werd terwijl hij stond te masturberen in een publiek toilet. Op dat ogenblik was de mediastorm nog niet losgebroken. De tekst bij het nummer is dus feitelijk al achterhaald!'

Bij elk album van Thaemlitz zit een tekstvel waarin hij de bedoelingen en methodes van het album expliciet en haarfijn uit de doeken doet. Zo heb je tegelijk iets om te lezen en iets om naar te luisteren. Zit de theorie de muziek soms niet in de weg? T.T.: 'Ik blijf hate mail krijgen omdat ik zogezegd het luistergenot van de mensen verbrod met mijn teksten. Maar wie de teksten wil lezen, die leest ze maar... Wie genoegen beleeft aan de muziek alleen, ook goed, hoor! Ik geloof niet in de kracht van muziek om de wereld te veranderen. In de nota's bij de 'Love for Sale' cd haalde ik al aan dat de muziekindustrie de mensen wil doen geloven dat ze Tibet vrij kunnen maken door een cd te kopen maar dat is gewoon bullshit. Waar de platenmaatschappijen uiteindelijk over praten, is harde dollars en de centen die ze eraan verdienen. Ik heb zelf geen hoge verwachtingen maar ik ben bijvoorbeeld wel echt wild van het Ultra-Red project van Dont Rhine. Voor de mensen die zich daarvoor inzetten, is het echt interessant om een discussie in gang te zetten met een waardevol audiodocument.'

Door het gebrek aan respons in de VS en door de delicate onderwerpen die Thaemlitz op zijn albums aansnijdt, lijkt het een evidentie dat hij zeer recentelijk naar Japan emigreerde. Terre Thaemlitz: 'Er zijn verschillende redenen waarom ik van de VS naar Japan verhuisde. Tot voor twee jaar was ik niet echt van plan om die stap te nemen. Ik heb mijn eigen flexibele huisstudio die ik makkelijk kan verhuizen en overal mee kan nemen. Als ik op persoonlijk vlak wat succes scoorde, was dat nu toe in Japan. In de States behoor ik niet echt tot een scene... Ik ben hier en daar een beetje bekend. Maar in Japan heb ik een behoorlijke populariteit opgebouwd. Er waren ook persoonlijke factoren maar daar spreek ik niet graag over... Ik heb me ook laten vertellen dat relatief veel Japanse mannen die van geslacht willen veranderen, dat ook effectief doen via een post-op en vaginoplastie. Ze worden ook vlot opgenomen in de vrouwencultuur. Omgekeerd kunnen de vrouwen makkelijk terecht in de mannenwereld. Japan lijkt nogal conservatief voor de buitenstaanders maar er zijn veel ogenschijnlijk normale mensen die verwikkeld zijn in fetisjcultuur en seksuele sublimatie. Een fotograaf, Akira was zijn naam denk ik, bracht die seksuele onderstromingen van Japan in beeld. De Japanse wetgevers grepen onmiddellijk in en maakten de wetgeving strikter en strikter. Die conservatieve neigingen leiden tot iets wat volledig fucked up is... Zo kunnen vreemdelingen in Japan nooit gezinshoofd worden. Als een Japanse vrouw huwt met een vreemdeling, wordt zij de 'echtgenoot'! De rollen worden dus omgekeerd.'

'Interstices' van Terre Thaemlitz is uit op Mille Plateaux: http://www.mille-plateaux.com 'Fagjazz' van Terre Thaemlitz is uit op Comatonse Recordings: http://www.comatonse.com